Ciało mówi, gdy dusza milczy

Czym są psychosomatyczne objawy stresu?

Psychosomatyczne objawy stresu to fizyczne dolegliwości, których przyczyna nie leży bezpośrednio w chorobie ciała, ale w psychice, najczęściej w długotrwałym lub silnym stresie czy tłumionych i niewyrażonych emocjach. To sposób, w jaki nasze ciało reaguje na to, z czym psychika sobie nie radzi.

Stres sam w sobie nie jest zły. To naturalna reakcja organizmu mobilizująca nas do działania, np. w sytuacji zagrożenia. Jednak gdy stres staje się przewlekły, organizm przestaje wracać do równowagi. Układ nerwowy, hormonalny i odpornościowy pracują w stanie ciągłego pobudzenia, wtedy właśnie mogą pojawić się symptomy psychosomatyczne.

Objawy psychosomatyczne mogą przyjmować bardzo różne formy i często bywają mylące. Mogą dotyczyć układu mięśniowo-szkieletowego i będą ujawniać się, jako napięcia i bóle mięśni, zgrzytanie zębami (bruksizm) czy częste bóle kręgosłupa, stawów bez uchwytnej przyczyny. W układzie krążenia i oddechowym symptomy psychosomatyczne mogą przybierać formę przyspieszonego bicia serca (kołatania), ucisku w klatce piersiowej, trudności z oddychaniem czy skoków ciśnienia krwi. W układzie pokarmowym mogą pojawiać się: bóle żołądka, nudności, biegunki lub zaparcia, wzdęcia, zespół jelita drażliwego (IBS), utrata lub wzrost apetytu. Układ nerwowy - tu może pojawić się przewlekłe zmęczenie, mimo odpoczynku, bóle głowy i migreny, drżenie rąk, mrowienie, trudności z koncentracją i pamięcią, bezsenność lub przerywany, płytki sen. Symptomy mogą przybierać formę wysypek, egzemy, atopowego zapalenia skóry, nawracających infekcji (przeziębienia, opryszczka), spadku odporności, a nawet dłuższego gojenia się ran.

Jak możemy sobie z nimi radzić?

Pierwszym krokiem jest uważna obserwacja, aby móc określić w jakich sytuacjach pojawiają się dane dolegliwości. Warto prowadzić dziennik objawów i emocji - regularne zapisy pomagają dostrzec wzorce i połączenia między psychicznym napięciem, a reakcjami somatycznymi. Rozpoznanie objawów psychosomatycznych to dopiero początek. Kolejnym krokiem jest zadbanie o siebie w sposób holistyczny - zaopiekowanie zarówno ciała, jak i psychiki. Pomocne mogą być metody, takie jak:

Psychoterapia lub konsultacja psychologiczna - bezpieczna przestrzeń, by dotrzeć do źródła napięcia i przepracować je z pomocą specjalisty.
Regularna, umiarkowana aktywność fizyczna - np. joga, pilates, taniec, spacer, rower.
Techniki relaksacyjne - medytacja, ćwiczenia oddechowe, relaksacja.
Muzykoterapia - aktywne słuchanie, granie lub improwizacja muzyczna może pomóc w rozładowaniu napięć i wyrażeniu emocji, których nie da się ubrać w słowa.
Higiena snu - stałe pory zasypiania i wstawania, ograniczenie bodźców przed snem.
Zdrowa i zbilansowana dieta - wspierająca układ nerwowy i odpornościowy.
Świadomość emocji i granic - nauka mówienia „nie”, ograniczanie presji i nadmiaru obowiązków.

Martyna Karalus

Jak rozpoznawać psychosomatyczne objawy stresu?

W codziennym biegu łatwo przeoczyć sygnały, które wysyła nam nasze ciało. Choć jesteśmy świadomi, że każdego dnia towarzyszy nam wiele stresorów, rzadko zastanawiamy się, jak głęboko wpływają one na nasze zdrowie - nie tylko psychiczne, ale i fizyczne. Zdarza się, że odczuwamy ból, napięcie mięśni, przewlekłe zmęczenie czy problemy trawienne, mimo że badania lekarskie nie wykazują żadnych nieprawidłowości. W takich sytuacjach warto zadać sobie pytanie: czy moje ciało próbuje mi coś powiedzieć, gdy ja sam/sama nie potrafię tego nazwać słowami?